Keçəçioğlu Məhəmməd

(Məhəmməd Məşədi Xəlil oğlunun təxəllüsü; 1864, Şuşa – 1940, Quba)

 

–xanəndə. Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Xanəndəlik sənətini Şuşada Xarrat Qulunun məktəbində və məşhur xanəndə Məşədi İsidən öyrənmişdir. Qarabağ məktəbinin digər görkəmli nümayəndələri ilə yanaşı, o, öz yaradıcılığında muğam sənətini inkişaf etdirmiş, Azərbaycan muğamının şöhrətini hər yana yaymışdır. Onun repertuarında klassik muğamlar, təsnif və xalq mahnıları əsas yer tuturdu. Geniş diapazonlu güclü və zil səsə malik xanəndə bütün muğam-dəstgahları və zərbi muğamları ustalıqla oxuyurdu.

Keçəçi oğlu Məhəmməd öz sənətinə tələbkarlıqla yanaşan və öz üzərində daim, yorulmaq bilmədən çalışan xanəndə olmuşdur. Oxuduğu «Zəmin-xarə», «Hümayun» kimi muğamlarla o, dinləyiciləri ələ almağı və öz bənzərsiz ifası ilə onları valeh etməyi bacarırdı. Keçəçi oğlu Məhəmməd klassik muğamları, həmçinin, «Nəva», «Mahur» və «Bayatı-Qacar» muğamını orijinal bir şəkildə, özünəməxsus cəhətlərlə ifa edirdi. Bununla yanaşı, o, xüsusən zərbi-muğamların təbliğatçısı kimi tanınmışdır. 1904-cü ildən Bakıda fəaliyyət göstərmiş, Qurban Primov, Məşədi Zeynal kimi tarzənlərlə birgə musiqi məclislərində və toylarda, Şərq konsertlərində çıxış etmişdir.

Onun ifasında bir sıra muğam, təsnif və xalq mahnıları 1912 ildə “Sport-rekord” (Varşava), 1914-cü ildə “Ekstrafon” (Kiyev) şirkətləri tərəfindən qrammofon valına yazılmışdır. Burada Keçəçi oğlu Məhəmməd «Rahab», «Şahnaz», «Dəşti», «Çoban bayatı» muğamlarını, «Heyratı», «Qarabağ şikəstəsi» zərbi muğamlarını ifa etmişdi. Eyni zamanda, o, «Getdi-gəlmədi», «Gülə-gülə», «Xuraman», «Axşam oldu» təsniflərini də vala yazdırmışdır. Xüsusilə onun «Leyli» təsnifi dillər əzbəri olmuşdur. Xanəndə Şərq konsertlərində də çıxışları ilə xalqın məhəbbətini qazanmışdı. Xüsusilə onun Cabbar Qaryağdı oğlu ilə birgə Füzulinin «Leyli və Məcnun» poemasından səhnələri duet şəklində oxumaları çox məşhur idi. Onun qastrol səfərləri də qeyd olunmalıdır. Xanəndəliklə yanaşı, pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olmuşdur.

Keçəçi oğlu Məhəmməd bütün qüvvəsini və biliyini musiqi mədəniyyətimizin inkişafına həsr etmişdir. 1926 ildə Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü ilə Keçəçi oğlu Məhəmməd ADK-na dəvət edilir. O, burada Azərbaycanın bir çox tanınmış xanəndələrini yetişdirmişdir.