Vaqif Molla Pənah
(1717, Qazax rayonu, Salahlı kəndi – 1797, Şuşa)
– Azərb. şairi, dövlət xadimi. Mədrəsədə
təhsil almış, fars və ərəb dillərini
öyrənmişdir. 1769 ildə Qarabağ hakimi İbrahim
xanın sarayına dəvət edilmiş, əvvəlcə
eşikağası, sonra baş vəzir olmuşdur. Vaqifin
yaradıcılığı Azərb. poeziyası tarixində
mühüm mərhələlərdən biridir. Klassik
Şərq şeirini dərindən bilən Vaqif qəzəl,
müxəmməs, müstəzad və s. formalarda əsərlər
yazmışdır. Lakin o, şifahi xalq ədəbiyyatı,
aşıq şeiri ilə daha çox bağlı olmuş,
təcnis, xüsusən qoşmaları ilə milli poeziyanı
zənginləşdirmişdir.
O, klassik və xalq şeirini üzvi şəkildə
birləşdirməyə nail olmuşdur. “Bulut zülflü,
ay qabaqlı gözəlin”, “Sevdiyim, ləblərin yaquta
bənzər”, “Kür qırağının əcəb
seyrəngahı var”, “Bir zaman havada qanad saxlayın” və
s. qoşmaları, “Bax” rədifli qəzəli, “Görmədim”
müxəmməsi Vaqif lirikasının ən məşhur
nümunələrindəndir. Gözəllərin vəsfi,
nikbinlik, həyatsevərlik Vaqif poeziyasının əsas
motivləridir.
Muğam ifaçılığında Vaqifin poeziyasına
çox müraciət olunur. Vaqifin şəxsiyyətinə
həsr olunmuş bir sıra bədii əsərlər
də yaranmışdır, Sənəd Vurğunun “Vaqif”
pyesi, R.Mustafayevin “Vaqif” operası və s. əsərlər
bu qəbildəndir.