Çahargah
(far. hərf. çahar dörd + gah mövqe, məkan, vəziyyət)
Yaxın Şərq xalqları musiqisində nə çox şöhrət qazanmış muğamlardan biri, Yaxın və Orta Şərq xalqları musiqisinə mənsub muğam kökü (məqamı). Qədim musiqi alimlərinin fikrincə, çahargah məqamı göy gurultusu ilə əlaqədar olaraq yaradılmışdır (M.M.Nəvvab Vüzuh-ül-ərqam).
Ü.Hacıbəyov çahargah məqamının dinləyicidə coşqunluq və ehtiras hissi oyatdığını qeyd edir (Ü.Hacıbəyov Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları).
XIX əsr Azərbaycan musiqisində çahargah dəstgahı aşağıdakı muğam şöbələrindən ibarət idi: çahargah, segah, zabol-segah, yədi-hasar, müxalif, məğlub, mənsuriyyə, zəmin-xara, mavərənnəhr, hicaz, şahnaz, Azərbaycani, əşiran, zəng-şötör və kərkuki.
Hazırda dəstgahın yığcam və lakonik ifası məqsədilə: bərdaşt, mayəyi-çahargah, bəstə-nigar, hasar, müxalif, məğlub, mənsuriyyə (zərbi muğam) ilə kifayətlənilir.
İran mus.-də: çahargah dəstgahı dəraməd, piş-zəngulə, zəngulə, nəğmə, zabol, bəstə-nigar, muyə, hasar, müxalif, məğlub, hodi, pəhləvi, rəcəd (ərcuzə) və mənsuri şöbələrindən ibarətdir.
Mühazirə: Əfrasiyab Bədəlbəyli.Çahargah məqamı ( farsca hərfi mənası: çahar dörd + gah mövqe, məkan, vəziyyət) 1. Azərb. musiqisində yeddi əsas məqamdan biri (Ü.Hacıbəyov). Quruluşu: 1/2 1. 1/2 1/2 - ton formullu üç tetraxordun qovuşuq və yanaşı üsullarla (I və II tetraxordlar qovuşuq, II və III tetraxordlar yanaşı üsülla) birləşməsindən ibarətdir; səssırası 11 pilləlidir, IV pillə mayə (tonika) pilləsidir.
Məqamın səssırasının II, IV, VI, VIII, IX (IX#), XI pillələri istinad-dayaq pilləsi kimi Çahargah muğamının şöbələrinin əsasını təşkil edir; bu məqamda qurulan musiqi nümunələri həmin pillələrə əsaslanır. Do çahargah məqamının səssırası:
- Not yazısı Nəriman Məmmədovundur.
Loading the player...- İfa edir: Zahid Quliyev.
Loading the player...- İfa edir: Valeh Rəhimov.
Loading the player...- Mühazirə: Ramiz Zöhrabov.
Loading the player...- İfa edir: İslam Rzayev. Müşayiət edir: İstrumental ansambl. Konsertmeyster - Firuz Əliyev (tar).
Loading the player...- Çahargah. Asəf Zeynallı. İfaçı - Murad Adıgözəlzadə.
