Azərbaycan xalq çalği alətləri

- Xalqın məişətində geniş istifadə olunan musiqi alətləri; xalqın mədəniyyətinin mühüm göstəricilərindən biri sayılır. Azərb. x.ç.a uzun əsrlər boyu təkmilləşmə prosesi keçmiş, bəziləri unudularaq istifadədən çıxmış, yeni alətlər meydana gəlmiş, bəziləri qarşılıqlı əlaqələr zəminində bir xalqdan digərinə keçərək, yeni forma və ifaçılıq xüsusiyyətləri kəsb etmişdir. Azərb. x.ç.a. quruluşuna, səslənmə üsullarına, hazırlanma materialına görə qruplara bölünür.

Simli alətlər: tar, saz, ud, tənbur (mizrablı alətlər); kamanlı alət: kamança; dartımlı alətlər: qanun, çəng; simli-zərbli alət: səntur və s.; nəfəs alətləri: zurna, tütək, ney, balaban və s.; zərb alətləri: nağara, qoşa nağara, qaval, dəf; özüsəslənən alətlər: şaxşax, zınqırov, zəng və s. Azərb. x.ç.a. musiqi yaradıcılığında və xalq məişətində tətbiqi sahələrinə görə ayrılır. Muğam ifaçılığında tar, kamança, qaval; rəqslərin müşayiətində tulum, balaban, zurna, tütək, ney, nağara, qoşanağara, qaval, şaxşax və laqquti; aşıq sənətində saz, o cümlədən, aşıq ansambllarında balaban, qoşanağara və nağara alətlərindən istifadə olunur. Eyni zamanda, xalq musiqi ifaçılığında geniş tətbiq olunan qarmon (yarımton düzülüşlü) və klarnet kimi alətlər də Azərbaycanda əsl xalq çalğı alətinə çevrilmişdir.

X.ç.a.-nın tədrisi uşaq musiqi məktəblərində, orta ixtisas musiqi məktəblərində, musiqi kollecində və musiqi texnikunlarında, ali musiqi təhsili ocaqlarında həyata keçirilir. Bu alətlər xalqın məişətində kök salmaqla yanaşı, peşəkar musiqi sənətinin inkişafında da böyük rol oynayır, onlardan həm solo, həm də müxtəlif ansamblların və orkestrlərin tərkibində geniş istifadə olunur. Həmçinin, Azərb. bəstəkarları x.ç.a.-nı simfonik orkestrin tərkibinə daxil edərək, yeni səs tembrləri əldə etməyə nail olub orijinal əsərlər yaradırlar.